ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 7 ਜਨਵਰੀ : ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ (WHO) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 188 ਕਰੋੜ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦਾ ਆਇਓਡੀਨ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 24.1 ਕਰੋੜ ਸਕੂਲੀ ਬੱਚੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਇਓਡੀਨ ਘਾਟ ਵਿਕਾਰ (IDD) ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਗਲਗੰਡ ਅਤੇ ਹਾਈਪੋਥਾਈਰਾਇਡਿਜ਼ਮ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਲਟ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਦਫ਼ਤਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲਗਭਗ 20 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਇਓਡੀਨ ਘਾਟ ਵਿਕਾਰ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। 7 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਗਲਗੰਡ ਅਤੇ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਵਿਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ।
ਆਇਓਡੀਨ ਇੱਕ ਟ੍ਰੇਸ ਮਿਨਰਲ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਅਜਿਹਾ ਖਣਿਜ ਜੋ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਹ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋਣ ‘ਤੇ IDD ਦਾ ਜੋਖਮ ਵੱਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਸਰੀਰ ਮੂਡ ਸਵਿੰਗਸ ਅਤੇ ਚਿੜਚਿੜਾਪਣ ਵਰਗੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਸਰਦੀਆਂ ਦਾ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲੈਣਾ-ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਲੱਛਣ ਵੱਧ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਠੰਡ ਵੱਧਣ ‘ਤੇ ਥਾਈਰਾਇਡ ਗ੍ਰੰਥੀ ਦੇ ਕੰਮ ‘ਤੇ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਗਲਗੰਡ ਦੇ ਲੱਛਣ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਜੇ ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਸੋਜ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਦਿਨ ਬੀਤਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਥਾਈਰਾਇਡ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੰਮਕਾਜ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਇਓਡੀਨ ਦਾ ਲੇਵਲ ਘੱਟ ਹੋਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦਾ ਫਲੂਇਡ ਬੈਲੇਂਸ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਸੋਜ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਜੇ ਅਕਸਰ ਗਲਾ ਬੈਠ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਗੰਢ ਵਰਗਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਘੇਂਘਾ ਦੇ ਲੱਛਣ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਥਾਈਰੌਇਡ ਗ੍ਰੰਥੀ ਵਿੱਚ ਸੋਜ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਗੰਢ ਵਾਂਗ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਵਾਜ਼ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ। ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਤੁਰੰਤ ਸਲਾਹ ਕਰੋ।
ਜੇ ਅਕਸਰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਹੌਲੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਥਾਈਰੌਇਡ ਗ੍ਰੰਥੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਨਾਲ ਥਾਈਰੌਇਡ ਗ੍ਰੰਥੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਵੇਗੀ ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਅਸਰ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਪਵੇਗਾ। ਅਜਿਹੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ‘ਤੇ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਜੇ ਬੇਵਜ੍ਹਾ ਮੂਡ ਸਵਿੰਗਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚਿੜਚਿੜਾਪਣ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸਥਿਰਤਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ।
ਜੇ ਅਚਾਨਕ ਬੈਠੇ-ਬੈਠੇ ਹੱਥ-ਪੈਰ ਵਿੱਚ ਝੁਣਝੁਣੀ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਇਹ ਸੁੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਥਾਈਰੌਇਡ ਹਾਰਮੋਨ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਨਰਵ ਫੰਕਸ਼ਨਿੰਗ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਝੁਣਝੁਣੀ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ।
ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਮਾਹਵਾਰੀ ਵਿੱਚ ਅਨਿਯਮਿਤਤਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਾਹਵਾਰੀ ਦਾ ਵਹਾਅ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਗਰਭ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਥਾਈਰੌਇਡ ਹਾਰਮੋਨਜ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਿਹਤ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ।
ਜੇ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਲੋੜੀਂਦਾ ਥਾਈਰੌਇਡ ਹਾਰਮੋਨ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕਦਾ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਈ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੌਰਾਨ ਗੰਭੀਰ ਜੋਖਮ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਡਾਕਟਰ ਆਇਓਡੀਨ ਸਪਲੀਮੈਂਟਸ ਨਾਲ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕਮੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਥਾਈਰੌਇਡ ਹਾਰਮੋਨਜ਼ ਦੀ ਵੀ ਕਮੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਡਾਕਟਰ ਥਾਈਰੌਇਡ ਹਾਰਮੋਨ ਸਪਲੀਮੈਂਟਸ ਲੈਣ ਦੀ ਵੀ ਸਲਾਹ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਇਲਾਜ ਥਾਈਰੌਇਡ ਹਾਰਮੋਨ ਸਪਲੀਮੈਂਟਸ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੰਭੀਰ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਜੀਵਨ ਭਰ ਥਾਈਰੌਇਡ ਹਾਰਮੋਨਜ਼ ਸਪਲੀਮੈਂਟਸ ਲੈਣੇ ਪੈ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਭੋਜਨ ਜਾਂ ਸਪਲੀਮੈਂਟਸ ਰਾਹੀਂ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਲੱਛਣ ਵੀ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।
ਜੇ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਦਾ ਪਤਾ ਦੇਰ ਨਾਲ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸਦੇ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਕੋਈ ਔਰਤ ਗਰਭਵਤੀ ਹੈ ਤਾਂ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਬੱਚੇ ਦਾ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਮ੍ਰਿਤ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਭੋਜਨ ਜਾਂ ਸਪਲੀਮੈਂਟਸ ਰਾਹੀਂ ਲੋੜੀਂਦੀ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਲੈਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਉਮਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬਾਲਗਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 150 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਆਇਓਡੀਨ ਮਿਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਕੋਈ ਔਰਤ ਗਰਭਵਤੀ ਹੈ ਜਾਂ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਲਗਭਗ 250 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪ੍ਰੀਨੇਟਲ ਵਿਟਾਮਿਨ ਸਪਲੀਮੈਂਟਸ ਲਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 250 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਜ਼ਰੂਰੀ ਆਇਓਡੀਨ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੀਨੇਟਲ ਵਿਟਾਮਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਇਓਡੀਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਲਈ ਬੋਤਲ ‘ਤੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਚਾਰਟ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ।
ਇਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਅਜਿਹਾ ਖਾਣਾ ਖਾਈਏ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਆਪਣੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਆਇਓਡੀਨ ਮਿਲ ਜਾਵੇ। ਇਹਨਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਆਇਓਡੀਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ:
ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦ ਜਿਵੇਂ – ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਮੱਖਣ, ਪਨੀਰ ਅਤੇ ਚੀਜ਼
ਅੰਡੇ
ਟੂਨਾ ਮੱਛੀ (ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਮੱਛੀ)
ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਆਇਓਡੀਨਯੁਕਤ ਲੂਣ ਵੀ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਖਾਣ ਵਿੱਚ ਆਇਓਡੀਨਯੁਕਤ ਲੂਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਜੇ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਖਾਣੇ ਲਈ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਫੂਡ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਆਇਓਡੀਨ ਲਈ ਸਪਲੀਮੈਂਟਸ ਲੈਣ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਫੂਡਜ਼ ਵਿੱਚ ਆਇਓਡੀਨਯੁਕਤ ਲੂਣ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ।
